Door Gwenaelle Vandendriessche, vertaalster bij Right Ink
Het team van Right Ink bestaat uit vogels van diverse pluimage. We zijn er dan ook trots op dat we een echte natuur- en vogelliefhebster in ons team hebben zitten. In deze blogpost deelt Gwen haar kennis om aan te tonen hoe belangrijk terminologie is, met een specifieke opheldering betreffende de Latijnse soortnaam. Deze visie is met name interessant voor schrijvers en vertalers.
Of je nu een vogelliefhebber, bevestigd vogelkenner of twitcher bent… Steeds meer mensen tonen interesse in vogels, zoals blijkt uit de talrijke artikels en boeken die erover worden gepubliceerd.
Als schrijvers de wetenschappelijke aard van hun publicaties willen benadrukken, gebruiken ze de Latijnse soortnaam die de systemische indeling van de bekende Zweedse natuurkundige Carl von Linné volgt. Maar precies omdat vogels zo populair zijn, kregen de vogelsoorten allemaal een gangbare naam en maar al te vaak wordt de Latijnse naam door schrijvers beschouwd als een overbodige toevoeging.
Namen in eigen taal, een bron van verwarring
Voor anderstaligen kunnen deze namen van vogels voor verwarring of zelfs fouten zorgen. Het is namelijk zeer onwaarschijnlijk dat een anderstalige de Nederlandse naam “Wilde Eend” (Latijnse benaming: Anas platyrhynchos) zal associëren met de eend die we in alle stadsparken kunnen zien.
Er bestaat echter een groot risico dat de Engelse term “Coal Tit” zal worden vertaald als “Koolmees”, terwijl “Coal Tit” in feite verwijst naar de “Zwarte Mees”. Volgens hetzelfde principe zullen Franstaligen bij het horen van het Engelse “Puffin” in eerste instantie denken aan de “Puffin des Anglais” (“Noordse pijlstormvogel” in het Nederlands), terwijl het Engelse “Puffin” in feite verwijst naar de “Macareux moine” (“Papegaaiduiker” in het Nederlands). Hoewel dit enkele voorbeelden zijn uit het dagelijkse leven, mogen we niet klagen over de diversiteit op het vlak van soortnamen, want deze benamingen in andere talen kunnen onze aandacht vestigen op enkele interessante kenmerken van de soort in kwestie.
“Vertel me je naam en ik zal je zeggen wie je bent”
Laten we hier het voorbeeld nemen van de “Kwak”. De Nederlandse benaming van deze soort verwijst naar het geluid dat de vogel maakt. Terwijl de Franse benaming van deze kleine reigersoort, “Bihoreau gris”, de grijze pluimen benadrukt, focust de Engelse benaming “Black-crowned Night Heron” voornamelijk op de zwarte kop en het feit dat dit een nachtvogel is. Hetzelfde geldt voor de “Kieviet”. Hoewel de Nederlandse benaming van deze vogelsoort verwijst naar het gezang van de vogel associëren we de Franse benaming “Vanneau huppé” met één van de belangrijkste fysieke eigenschappen van de vogel: zijn kuif. De Engelse benaming “Lapwing” verwijst op zijn beurt naar de manier waarop de vogel vliegt of de manier waarop hij roofdieren uit de buurt van zijn kuikens wil houden, namelijk door zijn vleugels achter zich aan te slepen alsof hij gewond is.
Tot slot nemen we nog het voorbeeld van de “Boomklever” die aan de boom lijkt te kleven en zowel omhoog als omlaag langs de boomstammen kan kruipen. De manier waarop hij de opening van de holtes waarin hij zijn nest bouwt, kleiner maakt met leem (“torchis” in het Frans), was de bron van inspiratie voor zijn Franse naam “Sittelle torchepot”. Daarnaast is de Engelse benaming “Nuthatch” te danken aan het feit dat deze vogelsoort zich met noten voedt die hij tussen de spleten van een boomstam vastklemt.
Bovenstaande voorbeelden bewijzen dat de controle van de Latijnse benaming van essentieel belang is om de wetenschappelijke juistheid van de vertaling te waarborgen. Bovendien is de diversiteit van deze gangbare namen een echte rijkdom en het zou jammer zijn als we ons dat zouden ontzeggen.
Het belang van terminologie
Over het algemeen is het team van Right Ink zich bewust van de specifieke uitdagingen bij de vertaling van wetenschappelijke teksten en beschikt het over alle vereiste instrumenten en vaardigheden om deze tekstsoorten te vertalen met naleving van de gespecialiseerde terminologie. Je zal het ongetwijfeld al hebben begrepen: om wetenschappelijke teksten te vertalen, of ze nu gaan over vogels of een ander onderwerp, moet je over heel wat vaardigheden beschikken om een pluim te verdienen.
Meer weten
Soorten over de hele wereld: https://www.worldbirdnames.org/new/
Soorten in België: waarnemingen.be
Terminologielijst met vogelnamen Engels-Frans: http://www.oiseaux.net/birds/europe.html